Tachograf (gr. tachos – prędkość + grapho – pisać) – urządzenie pomiarowe, łączące w sobie kilka funkcji, w tym prędkościomierza i zegara. Tachograf rejestruje w funkcji czasu: przejechaną przez pojazd drogę, jego chwilową prędkość oraz aktywność kierowcy, czyli okresy jego jazdy, innej pracy, dyżuru ( oczekiwania ) i odpoczynku. Niektóre tachografy posiadają możliwość rejestracji innych parametrów np. obrotów silnika.
Ze względu na bezpieczeństwo na drogach, wiele państw wprowadziło ograniczenia czasu pracy kierowców pewnych kategorii pojazdów, takich jak np. autobusy (pojazdy o dmc powyżej 10 t, technicznie przystosowane do przewozu więcej niż 9 osób), czy ciężarówki (o DMC powyżej 12 t). Przy egzekwowaniu tego typu restrykcji pomocny jest tachograf, którego zapisy służą do określenia czasu pracy kierowcy.
Podział tachografów
Tachografy analogowe - jest kilka modeli tachografów różniących się między sobą: sposobem napędy, działaniem automatyczne i półautomatyczne, zakresem pomiarowym, ilością obsługiwanych wykresówek, sposobem umieszczenie wykresówki, sposobem rejestracji danych, napięciem zasilania.
- EKKTCO1380
- Siemens VDO FTCO 1319
- KIenzle 1324
- Veede-root 2416MAC
- Tachografy cyfrowe[1]
- SiemensVDO DTCO1381
- Stoneridge SE5000
- Actia Smartach
- Efkon Efas-3
Tachografy analogowe rejestrują dane na woskowanych dyskach papierowych. Jak każde urządzenie, są one podatne na fałszowanie. W celu ograniczenie fałszowania zapisów wprowadzono tachografy cyfrowe, które zapisują dane w swojej wewnętrznej pamięci oraz na zewnętrznych kartach chipowych.
Na terenie Unii Europejskiej tachografy zostały uznane za obowiązkowe wyposażenie na podstawie rozporządzenia 3821/85[2][3] z 20 grudnia 1985, które weszło w życie 29 września 1986. Konwencja AETR regulująca używanie tachografów weszła w życie 31 lipca 1985. Przepisy UE i umowa AETR wprowadziły obowiązek rejestracji danych w transporcie drogowym w pojazdach ciężarowych lub zespołach pojazdów o dmc powyżej 3,5 t oraz w autobusach przewożących więcej niż 9 osób, łącznie z kierowcą.
Zakłócenia zapisu pracy tachografu
Wraz z upowszechnieniem się tachografów rosnąca konkurencja na rynku transportowym spowodowała pojawienie się urządzeń zakłócających pomiar i zapis aktywności kierowcy. Produkcja i montaż tego typu urządzeń jest nielegalna. Skutkiem ubocznym zakłócenia działania tachografu jest: brak informacji na temat prędkości pojazdu, systemy ABS, ASR nie funkcjonują, aktywność kierowcy nie jest rejestrowana[4]. Tarczka tachografu i tachograf, zgodnie z art. 115§14 kodeksu karnego są dokumentem stanowiącym dowód prawa. Stosowanie wyłączników jest przestępstwem przeciwko wiarygodności dokumentów, art. 270-277 Kodeksu karnego. Jeśli takie przestępstwo zostanie wykryte kierowca otrzymuje karę w wysokości 2tys. zł, a przedsiębiorca 5tys.zł
magnes - najbardziej znany i zarazem najprostszy sposób zakłócania działania tachografu. Magnes był również stosowany do zakłócania działania wodomierzy, liczników energii. Po przyłożeniu kawałka magnesu neodymowego do impulsatora znajdującego się na skrzyni biegów. Impulsator pod wpływem pola magnetycznego generowanego przez magnes przestaje wysyłać sygnał na temat obrotów do tachografu. Obecnie ten sposób ze względu na wprowadzenie impulsatorów ceramicznych staje się coraz rzadszy. Skutkiem ubocznym stosowania "magnesu" jest częstsze psucie się impulsatora oraz co najważniejsze większe zmęczenie kierowcy wobec czego większe prawdopodobieństwo wypadku.
wyłącznik elektroniczny - wywołuje identyczny skutek jak "magnes" zakłócając prawidłowe działanie tachografu. Jest kilka różnych rodzajów wyłączników.